Acerola (Malpighia emarginata)

Acerola - naturalna witamina C

Acerola, zwana również wiśnią z Barbados, jest rekordzistką pod względem zawartości witaminy C. Jeden owoc aceroli ważący 4,5 g ma tyle witaminy C co kilogram cytryn. Jedna mała szklanka (180 ml) soku z aceroli może zawierać tyle witaminy C co 14 litrów soku pomarańczowego.

Malpigia granatolistna (Malpighia emarginata, synonimy: M. glabra, M. punicifolia) to wiecznie zielony krzew lub niewielkie drzewo do 6 metrów wysokości. Jajowate, ciemnozielone liście mają 2-8 cm długości i 1-5 cm szerokości. Roślina może okresowo zrzucać liście, gdy temperatura jest zbyt niska. W klimacie gorącym acerola kwitnie i owocuje bez przerwy cały rok, w klimacie chłodniejszym tylko od maja do grudnia. Różowe kwiaty z 10 żółtymi pręcikami mają 5 charakterystycznych różowych płatków. Kwiaty średnicy 1-2 cm zebrane są po 2-5 w małym baldachu. Owoce dojrzewają 3-4 tygodnie po kwitnieniu. Są okrągłe, średnicy 1-3 cm, przeważnie z kilkoma podłużnymi bruzdkami. Mają delikatną, czerwoną skórkę. Z wyglądu przypominają owoce wiśni. Również ich miąższ jest soczysty jak u naszych wiśni, choć zawiera 3 nasiona. W Portoryko z jednego 4 letniego drzewa zbierano od 14 do 28 kg owoców rocznie. Starsze drzewa dają wyższe plony. Z hektara 8 letniej plantacji można uzyskać do 50 ton owoców.

Acerola pochodzi z wysp karaibskich i Ameryki Środkowej. Przypuszcza się, że Indianie z wysp karaibskich przenosili nasiona lub rośliny podczas migracji pomiędzy wyspami i używali acerolę już w czasach prekolumbijskich. Obecnie występuje i uprawiana jest ona również w Ameryce Południowej, Stanach Zjednoczonych (Floryda i Teksas), Australii i w tropikalnych rejonach Azji i Afryki. Największym producentem aceroli jest Brazylia.

Acerola jest owocem najbogatszym w witaminę C. Zawierają do 4,5% witaminy C (czyli 4500 mg na 100 g owocu), a więc prawie 100 razy więcej niż w owocach cytrusowych i ponad 10 razy więcej niż w porzeczce czarnej. Jeden lub dwa owoce aceroli, zależnie o wielkości i zawartości kwasu askorbinowego, zapewniają rekomendowaną dzienną dawkę witaminy C. Najwięcej kwasu askorbinowego mają owoce 15 dniowe, gdy dojrzeją, zawartość witaminy C spada o 40%. Drzewa rosnące w cieniu mają mniej witaminy C w owocach. Znaczenie ma także pora roku czy rejon uprawy. Poza tym w owocach występuje znaczna ilość prowitaminy A oraz tiamina (witamina B1), ryboflawina (witamina B2), niacyna (Witamina PP), wapń, fosfor i żelazo.

Owoce aceroli są delikatne i łatwo się psują, dlatego świeże mają ograniczone zastosowanie. Są chętnie jadane przez dzieci, pomimo że niektóre dzikie odmiany są naprawdę kwaśne. Owoce dobrze nadają się na soki. Z soków i świeżych owoców można przygotowywać różnorodne desery, galaretki, lody, dżemy oraz kompoty. Komercyjnie najczęściej produkuje się skoncentrowany sok, który nadaje się do mrożenia lub przetwarzania na suchy proszek. Skoncentrowany sok doje się do różnych napojów, zwiększając ich wartość odżywczą. W Ameryce sok z aceroli jest częstym dodatkiem do różnorodnych odżywek witaminowych dla niemowląt i małych dzieci. Większość suchego proszku jest wykorzystywana jako źródło naturalnego kwasu askorbinowego w suplementach diety. W przemyśle farmaceutycznym używa się aceroli do wytwarzania preparatów witaminowych (tabletki, proszek) i innych specyfików polecanych w przeziębieniach, infekcjach, chorobach przewlekłych (zwłaszcza reumatyzm) i innych. W medycynie tradycyjnej owoce aceroli były stosowane do leczenia dyzenterii (czerwonki), biegunki i chorób wątroby. Kora, która zawiera 20-25% garbników, była używana do garbowania skór.

Uprawa: Acerola toleruje różne rodzaje podłoża, pod warunkiem, że jest ono dobrze przepuszczalne. Ciągle mokre podłoże prowadzi do gnicia korzeni. Acerola również źle znosi przesuszenie. W naszym klimacie może być hodowana wyłącznie w pomieszczeniu. Jest wrażliwa na mróz, przeważnie ginie już przy temperaturze -2 °C. Najlepiej zapewnić temperaturę powyżej 12 °C. Acerola preferuje pełne słońce lub częściowy cień. Dużo światła i ciepło sprzyja kwitnieniu. Dobrze nadaje się na bonsai. Będzie kwitnąć i owocować także przy sztucznym świetle. Nawet gdy nie kwitnie, to ozdobą będzie, atrakcyjna szaro-brązowa kora i drobne liście. Drzewko może być przycinane.

Acerolę można rozmnażać z nasion i sadzonek. Acerola produkuje niewielki procent żywotnych nasion. Nasiona wysiewamy na głębokości 1cm. Kiełkują przeważnie po 10-12 dniach. Siewki wysokości 4-5cm przesadzamy do osobnych pojemników średnicy 7-8 cm. Rośliny uprawiane z nasion osiągają wysokość 3 m i owocują przed upływem 3 lat.

Sadzonki łodygowe najlepiej potraktować ukorzeniaczem i umieścić w podłożu zawierającym dużo wermikulitu lub piasku. Zapewniamy wilgoć i rozproszone światło. Ukorzeniają się po około 6 tygodniach.